» شیوری ایتو؛ نماد جنبش #MeToo ژاپن، با مستند تکان‌دهنده‌ای مسیر جدیدی را آغاز می‌کند

اجتماعی و فرهنگی

شیوری ایتو؛ نماد جنبش #MeToo ژاپن، با مستند تکان‌دهنده‌ای مسیر جدیدی را آغاز می‌کند

مستند “دفترچه سیاه” که روایتگر مبارزه شیوری ایتو علیه سیستم عدالت مردسالارانه ژاپن است، جمعه در ایالات متحده اکران می‌شود.

شیوری ایتو، روزنامه‌نگاری که به دلیل افشای اتهامات تجاوز جنسی علیه یک خبرنگار سرشناس تلویزیونی به چهره نمادین جنبش #MeToo در ژاپن تبدیل شد، حالا با مستندی جدید تحت عنوان “دفترچه سیاه” در حال روایت مسیر دشوار خود برای مقابله با سیستم عدالت مردسالارانه این کشور است. این مستند که او خود کارگردانی آن را برعهده داشته، روز جمعه در ایالات متحده و بریتانیا اکران می‌شود و نشان‌دهنده‌ی تلاش‌های ایتو در پیگیری این پرونده جنجالی و شکستن سکوت جامعه ژاپن در برابر خشونت‌های جنسی است.

ایتو که اکنون ۳۵ سال دارد، زمانی که نه سال پیش اتهام تجاوز علیه نوریوکی یاماگوچی، خبرنگار ارشد تلویزیون ژاپن، را مطرح کرد، به نماد جنبش #MeToo در ژاپن تبدیل شد. یاماگوچی که زمانی رئیس دفتر واشنگتن شبکه “سیستم پخش توکیو” بود، به عنوان یکی از افراد نزدیک به شینزو آبه، نخست‌وزیر فقید ژاپن، شهرت داشت. پرونده ایتو بعد از سال‌ها پیگیری حقوقی در نهایت به نفع او در دادگاه مدنی ژاپن به پایان رسید، اما این پیروزی، تازه آغاز چالش‌های بزرگ‌تر برای او بود.

مستند “دفترچه سیاه” که اولین‌بار در جشنواره فیلم ساندنس به نمایش درآمد، بخشی از تلاش‌های ایتو را برای مبارزه با سیستم ناکارآمد قضایی ژاپن نشان می‌دهد. این مستند به رویدادهایی از جمله تحقیقاتی که به شکست پرونده کیفری او منجر شد، عدم پیگیری قضایی پرونده از سوی دادستان‌ها و فشارهای اجتماعی بر او می‌پردازد.

خسته از سوال‌های مکرر: “حالا چه می‌کنی؟”

با نزدیک شدن به زمان اکران بین‌المللی مستند، ایتو می‌گوید که از پرسش‌های مکرر درباره آینده‌اش خسته شده است. «این سوال که “گام بعدی چیه؟” یکی از چیزهایی است که واقعاً از آن متنفرم.» ایتو می‌افزاید: «من از خیلی‌ها شنیده‌ام که می‌پرسند: آیا می‌خواهی سیاستمدار شوی؟ یا چه قدم بعدی‌ای برای مبارزه با خشونت جنسی برمی‌داری؟ و من دلم می‌خواهد فریاد بزنم: “حالا نوبت شماست. شما فیلم را دیدید، حالا این مسئولیت بر عهده شماست. من هر آنچه می‌توانستم انجام دادم.”»

این نوع صراحت در پاسخ‌گویی، به ویژه برای یک زن در فرهنگ ژاپنی، نادر و غیرمتعارف است و همین موضوع باعث شده است که ایتو در برخی محافل به عنوان قهرمان جنبش فمینیستی شناخته شود، در حالی که در برخی دیگر به عنوان هدف حملات شدید قرار گیرد.

مستندی که در ژاپن اکران نمی‌شود

مستند “دفترچه سیاه” تاکنون در بیش از ۵۰ جشنواره بین‌المللی به نمایش درآمده و علاوه بر ایالات متحده و بریتانیا، در کشورهایی نظیر بلژیک، کانادا، هلند، سنگاپور و تایلند نیز اکران شده است. اما یکی از نکات قابل‌توجه این است که هنوز هیچ توزیع‌کننده‌ای در ژاپن حاضر به نمایش این فیلم نشده است. ایتو و تهیه‌کنندگانش معتقدند که جنجالی بودن پرونده و نفوذ بالای یاماگوچی در میان سیاسیون ژاپنی، علت اصلی امتناع شرکت‌های پخش ژاپنی از نمایش فیلم است.

ایتو با اشاره به این موضوع می‌گوید که فشارهای اجتماعی و سیاسی برای نادیده گرفتن پرونده‌اش در ژاپن بسیار شدید بوده است، اما او با وجود این مقاومت‌ها تصمیم به انتشار عمومی داستانش گرفت. یکی از نقاط عطف این مستند، جلسه‌ای خبری است که ایتو در سال ۲۰۱۷ برای افشای علنی این ماجرا برگزار کرد. او در این کنفرانس خبری علیرغم توصیه‌های دیگران که می‌خواستند او به شکل محافظه‌کارانه‌ای ظاهر شود، لباسی غیررسمی‌تر پوشید و همین موضوع باعث انتقادهای شدیدی از سوی رسانه‌های محافظه‌کار ژاپن شد.

حمایت از سوی جشنواره‌ها و مخاطبان بین‌المللی

مستند “دفترچه سیاه” با کارگردانی و تدوین دقیق، روایتی صادقانه و احساسی از پنج سال زندگی ایتو ارائه می‌دهد. این مستند با استفاده از تصاویر واقعی که اغلب توسط خود ایتو یا دوستانش ضبط شده، روایتگر لحظات حساس و پرتنش زندگی اوست. یکی از صحنه‌های تاثیرگذار این مستند، ویدیوی شخصی‌ای است که ایتو شب قبل از کنفرانس مطبوعاتی خود ضبط کرده بود و حالا به عنوان بخش آغازین فیلم استفاده شده است.

همچنین بخش‌های دیگری از فیلم به رابطه او با پلیس و دادستانی ژاپن و تماس‌های او با یکی از افسران پلیس که به نظر می‌رسد به او علاقه‌مند شده بود، می‌پردازد. ایتو با تاکید بر اهمیت نشان دادن واقعیت‌های پیچیده زندگی زنان، تصمیم گرفت این صحنه‌ها را در فیلم قرار دهد تا نشان دهد که زنان اغلب مجبورند با احساسات و خواسته‌های مردان در محیط‌های حرفه‌ای مواجه شوند.

نگاه به آینده

با وجود موفقیت‌های این مستند در جشنواره‌های بین‌المللی، ایتو می‌گوید که امیدوار است پس از این دوره طولانی سفر و تلاش برای پخش فیلم، به موضوعات دیگری بپردازد. او اظهار می‌کند: «چیزی که واقعاً دوست دارم انجام بدهم، شنیدن و مصاحبه کردن است. اما امسال خیلی سخت بوده، چون بیشتر وقت‌ها در حال صحبت کردن بوده‌ام.»

در یکی از سخنرانی‌های اخیرش در فکوئوکا، ایتو درباره اهمیت مبارزه با تبعیض‌های جنسیتی صحبت کرد و از تجربه شخصی‌اش به عنوان یک نمونه در این زمینه استفاده کرد. او در این سخنرانی همچنین به موضوعات گسترده‌تری همچون خشونت علیه زنان در ژاپن و جهان اشاره کرد.

یاسوکو ناکامورا، یکی از حاضران در این سخنرانی، می‌گوید که از پیام ایتو درباره شکستن قالب‌های اجتماعی الهام گرفته است: «من می‌خواهم مردم دیگر به پنهان‌کاری و تحمل کردن فکر نکنند. شیوری هم دقیقاً همین احساس را دارد.»